Hoe wordt verwarring gecreëerd over wat gezond is?

Mensen horen graag goede dingen over slechte gewoontes

Regelmatig hoor je mensen zeggen dat het allemaal niet uit maakt wat ze eten, want alles schijnt ongezond te zijn. Ook is het zo dat ze de ene keer dat horen en de andere keer wat anders. En aangezien mensen graag goede dingen horen over slechte gewoontes geloven ze het graag. Ook de media maakt hier op een handige manier gebruik van. Het is een goed excuus om te zeggen: nou ik blijf lekker roken en vlees en fast food eten, want ik moet toch ergens aan dood gaan. Daarbij weet je toch niet meer wat gezond is.

De invloed van de media (en hoe twijfel wordt gecreëerd)

Om even in te gaan op het eerste: ja, we gaan allemaal een keer dood. We kunnen echter ook doodgaan door oude leeftijd. Op de manier hoe de oude indianen aanvoelde dat het hun tijd was en vervolgens stierven ze gewoon. Het is echt niet nodig om de laatste 20 jaar van je leven te lijden.

Er is geen een onderzoek die aantoont dat vlees gezond is. Hoogstens zijn er onderzoeken die aantonen dat het niet schadelijk is als je tenminste onder een bepaalde hoeveelheid blijft. Toch heerst er een idee onder veel mensen dat vlees goed voor je is en dat we vlees nodig hebben voor de eiwitten en vitamines. De redenering is dat vitamines goed voor je zijn, we eiwitten nodig hebben, in vlees zitten vitamines en eiwitten, dus vlees is goed voor ons. Helaas werkt dit niet zo. Voeding is een pakketje. Als dit waar zou zijn, dan zouden er ook onderzoeken moeten zijn die aantonen dat vlees goed voor ons is. Zelfs in de opleidingen in Nederland die over voeding gaan en op de site van het voedingscentrum staat nog steeds dat de kwaliteit van eiwitten uit vlees beter is dan uit planten. Dit is echter nooit in een artikel aangetoond! Wel is aangetoond dat het niet waar is. Behoorlijk consistent allemaal toch? Klik hier voor artikel over eiwitten.

Daarbij bestaat er bijvoorbeeld ook een idee dat fruit ongezond is. Fructose is namelijk ongezond, in fruit zit fructose, dus fruit is ongezond (herken je dit voorbeeld? 🙂 ). Het maakt je dik, het veroorzaakt suikerziekte en ja het voedt zelfs kanker. Er bestaat echter niet een artikel die aantoont dat fruit slecht voor je is en aan een van de bovenstaande aannames aantoont. Uit onderzoek blijkt altijd dat fruit alleen maar gezondheidsvoordelen heeft. In tegenstelling tot de drie bovengenoemde statements, wordt keer op keer aangetoond dat fruit juist beschermd tegen overgewicht/obesitas, suikerziekte en kanker. Ook dit is behoorlijk consistent. In geneesmiddelen onderzoek vind je deze consistentie bijna nooit.

Iedereen in de wetenschappelijke wereld is het eens dat het beter is minder (geen) dierlijke producten te eten en meer groenten en fruit.

De meeste onderzoeken worden gefinancierd door de industrie

Hou er rekening mee dat de meeste onderzoeken (ruim 90% of zelfs 95%) gefinancierd worden door de industrie. Zij besteden echt heel veel geld uit aan onderzoek. En met goed resultaat! Hierdoor creëren zij op zijn minst twijfel en dat is vaak al genoeg. Zoals ik al zei, mensen horen graag goede dingen over slechte gewoontes. Aan bovenstaand voorbeeldje kan je zien dat het zelfs meer doet. En dit is behoorlijk schadelijk voor het welzijn van de mensen, dieren en moeder aarde. Gelukkig is dit aan het veranderen! En ik hoop er op deze manier aan bij te dragen.

Voorbeeld: Boter is gezond en eieren verhogen het cholesterol helemaal niet

Dit zijn ook nogal ‘hot topics’. Het is allang duidelijk dat de cholesterol waardes in het bloed omhoog gaan als iemand verzadigd en transvet eet (dit zit in dierlijke producten). Hoe kan de industrie dan toch met artikelen komen die heel wat mensen om de tuin kunnen leiden?

In 2004 is een meta-analyse gepubliceerd die ‘aantoonde’ dat boter het cholesterol niet verhoogt.¹ Wat zit hier achter? En waarom bewijst dit artikel niks?

De artikelen die opgenomen zijn in deze meta-analyse zijn cross-sectionele studie. Het ziet er heel indrukwekkend uit omdat het zo’n grote studie is en daarbij is het natuurlijk geschreven door een arts. Wiskundig gezien, is met zo’n studie opzet helemaal niet aan te tonen dat boter het cholesterol verhogen. Dit wisten de auteurs. Ook wisten zij dat een heleboel mensen dit niet weten. Voor velen ziet zo’n grote studie er indrukwekkend uit. Daarnaast kijken de meeste toch alleen naar de conclusie. Diezelfde truc is gebruikt om ‘aan te tonen’ dat eieren geen invloed hebben op de waardes van het cholesterol in het bloed.

Wat ook vaak gedaan wordt is dat ze aan de ene groep boter geven en aan de andere groep olie. Als boter het vervolgens beter doet dan olie, trekken ze daaruit de conclusie dat boter goed voor ons is. Het enige wat deze studie zegt is dat je beter boter kan eten dan olie. Uit andere onderzoeken weten we dat beide ongezond zijn. Deze truc wordt regelmatig gebruikt. Op deze manier wordt  ‘aangetoond’ dat boter gezond is. Een goed opgezette studie (RCT) voegt een ding toe (of laat een ding weg) in de interventie groep en in de controle groep blijft alles hetzelfde. Ook zie je regelmatig dat er aan de interventie groep wordt gevraagd minder vlees te eten en meer groenten en in de controle groep niet. Dan kan het effect aan de extra groenten liggen of het eten van minder vlees of beide en mogelijk niks te maken hebben met de interventie zelf.

Ik zag laatst bijvoorbeeld op zo’n gezondheidswebsite staan dat kikkererwten gezond zijn, want uit meerdere studies bleek dat als je vlees vervangt door kikkererwten dat je dan een lager cholesterol, en een lagere bloeddruk hebt. Uit deze studie kan je alleen opmaken dat wanneer je vlees door kikkererwten vervangt dat je dan gezonder bent. Niet dat vlees ongezond is en kikkererwten gezond (dat weten we trouwens wel uit andere studies). Let daar op voordat je iets als ‘waarheid’ aanziet.

Deze artikelen werden door de media behoorlijk verspreid. Ik zie regelmatig dat mensen die een website en Facebookpagina over gezonde voeding hebben dit verspreiden. Ze verwijzen dan naar zo’n studie en trekken daar hun conclusie uit. Het gevolg is dat hun volgelingen ineens ei en boter gaan eten. Best wel schadelijk. Helaas is dat hoe het werkt en is het hoog tijd dat mensen er achter komen hoe het echt zit en waar ze op moeten letten.

Hou mijn Facebookpagina in de gaten voor meer voorbeeldjes. In veel artikelen zal ik aan de hand van een heersend idee of ideeën die op andere gezondheidswebsites worden verspreid uitleggen wat hier medisch gezien niet aan klopt. Dit maakt het extra duidelijk en haalt de verwarring en twijfel weg.

Referenties

1. Chowdhury R, Warnakula S, Kunutsor S, et al. Association of dietary, circulating, and supplement fatty acids with coronary risk: a systematic review and meta-analysis. Ann Intern Med. 2014 Mar 18;160(6):398-406.