De hoeveelheid eiwitten per dag benodigd voor het menselijk lichaam is volgens de WHO gelijk aan de hoeveelheid eiwit in moedermelk. Bovendien is dit veel minder dan de meeste mensen denken dat we nodig hebben. Ondanks de hoge consumptie van eiwitten in het westen, zijn veel mensen alsnog bang voor een eiwit tekort. Daarnaast wordt er een hogere eiwit inname geadviseerd aan mensen die ziek zijn. De aanbeveling van de hoeveelheid eiwit bij zieke mensen is niet gebaseerd op goede studies. Hou er rekening mee dat een overschot aan eiwit moet worden afgebroken en dat dit de nieren belast (vooral dierlijke eiwitten). Daarbij is er veel meer belangrijk dan alleen eiwit. Zo bevat eiwitrijke voeding uit dierlijke producten geen antioxidanten en fytonutriënten. Dit zijn belangrijke bestanddelen uit planten die het goed functioneren van het lichaam ondersteunen.

Een belangrijk feit is: je kan geen spieren opbouwen enkel en alleen door eiwit te eten! Spieren opbouwen doe je door te bewegen. Veel spiermassa opbouwen doe je door oefeningen te doen voor een bepaalde spiergroep tot je niet meer kan.  Als je spieren zou kunnen opbouwen door het eten van eiwitten, dan zouden de meeste mensen in het westen eruit zien als een bodybuilder. Het westerse dieet bevat namelijk een overvloed aan eiwitten met alle gevolgen van dien.

Regelmatig zie ik dan ook vragen voorbij komen over de hoeveelheid eiwitten die wij nodig hebben. En niet alleen door mensen die zich nooit hebben verdiept in de voordelen van een Whole Foods Plant based (WFPB) voedingspatroon. Meestal worden mensen in twijfel gebracht door een arts, diëtiste, verloskundige, een assistente van de huisarts etc. Vaak is het niet alleen twijfel, maar heeft dit zoveel invloed dat mensen kosten wat het kost zich aan dit advies willen houden. Onderstaand artikel is vertaald door Oscar en door mij een klein beetje aangepast. Iets vrijer vertaald. Let op dat dit artikel is geschreven in 2007. Er zijn al wat veranderingen, maar dat mensen veel grotere hoeveelheden eiwit denken nodig te hebben dan dat ze daadwerkelijk nodig hebben, is nog steeds een populair geloof. Onderstaand artikel, geschreven door dr. Mcduogall (internist en expert op het gebied van voeding. Helpt al tientallen jaren patiënten m.b.v. leefstijladvies), zou alle twijfels weg moeten nemen. Al  is het artikel 14 jaar geleden geschreven, het laat goed zien waar de ideeën over de hoeveelheid  eiwit dat wij nodig hebben vandaan komen.

In de westerse wereld eten mensen meestal teveel eiwitten en denken dat ze eiwitten tekort komen. Waar komt dit idee vandaan? Te weinig eiwitten, komt dit voor? Hoe zit het met de kwaliteit van eiwitten?

De hoeveelheid eiwitten per dag is een veel besproken vraag in de wereld van voeding. Hoeveel gram eiwitten per dag hebben we eigenlijk nodig? Waar zitten veel eiwitten in? Komt een eiwittekort voor in Nederland? Hoeveel eiwitten zitten er in groente? Moet je voeding combineren om de juiste combinatie van essentiële aminozuren binnen te krijgen? Moet je bonen eten als je alleen maar plantaardig voedsel eet?

Het artikel is vrij lang. Vandaar dat ik tabjes heb gemaakt; dan kan je de tap aanklikken die je interessant vindt.

Als je niet goed weet hoeveel eiwitten per dag je nodig hebt en hoe je aan voldoende eiwitten komt als je een plantaardig dieet volgt, ben je daarin niet de enige. Het voedingscomité van de “American Heart Association”, wetenschappers van het “Human Nutrition Research Center”, de medische faculteit van Tufts University, geregistreerde diëtisten, voedingsdeskundigen en artsen van Northwestern University en de Harvard School of Public Health zijn slechts enkele voorbeelden van zogenaamde “experts” waar je terecht kunt voor het verkeerde advies over eiwitinname. En in Nederland is dit niet anders.  De gevolgen van de tekortkomingen in deze adviezen kunnen behoorlijk ernstig zijn en leiden tot levens vol met ziektes, overgewicht en vroegtijdig overlijden. Deze professionals zouden daarover ter verantwoording moeten worden geroepen. Hieronder enkele voorbeelden van uitspraken die worden gedaan over eiwitten uit voeding.

Verkeerde informatie van beleidsmakers en deskundigen kan leiden tot rampzalige uitkomsten. Mensen hebben ernstige gezondheidsproblemen, zoals hartaandoeningen, diabetes type 2, multiple sclerose en artritis die gemakkelijk kunnen worden opgelost door een dieet dat uitsluitend bestaat uit onbewerkt plantaardig voedsel. Echter, regelmatig wordt het advies om over te stappen op een WFPB voedingspatroon niet gevolgd of niet geadviseerd vanwege de onnodige vrees dat een dergelijk dieet zal resulteren in een nog grotere gezondheidsachteruitgang, zoals gezondheidsproblemen door een ernstig eiwitgebrek.

Probeer je eens voor te stellen dat je liefhebbende partner van 35 jaar een enorme hartaanval heeft gekregen . Hij herstelt en jullie beloven allebei dat je alles zult doen – zelfs karton eten – om herhaling te voorkomen. Bij je eerste vervolgbezoek vertel je aan je arts dat je gezin vanaf nu een vetarm, veganistisch dieet (enkel en alleen onbewerkt plantaardige voeding) gaat volgen. Je arts zegt: “Dat kunt u niet doen, u zult een eiwittekort ontwikkelen – plantaardig voedsel mist essentiële aminozuren – u moet vlees en ander dierlijk voedsel van hoge kwaliteit eten.”

Ook al leg je uit dat vlees, zuivel en eieren de redenen zijn dat je je partner bijna bent kwijtgeraakt, zal je arts erop aandringen dat het stom zou zijn om die richting op te gaan en zal hij zijn standpunt verdedigen met de artikelen van het voedingscomité van de American Heart Association .

In een onderzoek van oktober 2001, gepubliceerd in het blad “Circulation” (dit blad is van The Heart Association), schreven de gezondheidszorg professionals van het voedingscomité van de ‘Raad over voeding, lichaamsbeweging en metabolisme’: “Hoewel plantaardige eiwitten een groot deel van het menselijke dieet vormen, zijn de meeste deficiënt in 1 of meer essentiële aminozuren en worden daarom beschouwd als onvolledige eiwitten. “Mijn brief aan de redacteur die deze (vaak geciteerde maar onjuiste) informatie over de toereikendheid van aminozuren in planten corrigeerde, werd gepubliceerd in het juni nummer van Circulation in 2002. In een andere brief van mij in Circulation van november 2002, eiste ik een correctie op deze informatie, maar het hoofd van de voedingscommissie, Dokter Barbara Howard, wilde niet toegeven dat ze ongelijk had en gebruikte hiervoor een onderzoek van ’s werelds toonaangevende expert op het gebied van eiwitten, professor Joe Millward, om haar positie te verdedigen.

Joe Millward, PhD, Professor in menselijke voeding op de University of Surrey (Engeland), analyseerde de gepubliceerde brief van oneenstemming tussen de American Heart Association (AHA) en mij, en hij schreef het volgende naar mij op 10 juli 2003, “Ik dacht dat ik mijn positie duidelijk gemaakt had in mijn gepubliceerde papers. In een artikel dat ik schreef voor de Encyclopedia of Nutrition (Millward DJ. 1998  Protein requirements. Encyclopedia of Nutrition. Academic Press pp  1661-1668) zei ik ‘In tegenstelling tot wat de meesten denken, is het verschil in voedingswaarde tussen plantaardige en dierlijke eiwitbronnen veel moeilijker aan te tonen en minder relevant in menselijke voeding.’  Dit is vrij ver van het standpunt van de AHA, die hier naar mijn mening een  foutieve conclusie uit hebben getrokken.” ^[7]

Ik heb de American Heart Association op de hoogte gebracht van het standpunt van Dr. Millward, echter hebben zij gekozen hier niet op te reageren. Dit terwijl er jaarlijks 1,25 miljoen mensen in Amerika een hartaanval hebben—een vaak dodelijke aandoening die geheel te voorkomen is door een dieet te volgen dat laag is in vet en volledig bestaat uit plantaardige producten, die allemaal alle essentiële aminozuren bevatten in de ideale hoeveelheid voor de mens.

Eiwitten bestaan uit 20 verschillende aminozuren die zich voordoen in verschillende volgorden—Vergelijkbaar met hoe alle woorden in een woordenboek bestaan uit dezelfde 26 letters. Planten (en micro-organismen) kunnen alle aminozuren maken die nodig zijn om eiwitten te maken, dieren kunnen dat echter niet. Er zijn 9 aminozuren die mensen niet kunnen maken, en dus uit hun dieet moeten halen— zij worden “essentieel” genoemd.

Na het nuttigen van een maaltijd verteren maagzuren en enzymen de eiwitten tot individuele aminozuren. De aminozuren worden daarna geabsorbeerd door onze darmwanden naar het bloed. Vervolgens worden de aminozuren opgenomen in de cellen van het lichaam en  weer opgebouwd tot eiwitten. Eiwitten functioneren als de bouwstenen van ons lichaam, ze kunnen celwanden bouwen, enzymen vormen die biochemische reacties begeleiden of worden gebuikt voor het maken van hormonen. Dit betekent dat een eiwit nooit in zijn geheel wordt opgenomen en dat het dus niet uitmaakt dat de eiwitten uit je voeding niet lijken op de eiwitten uit je lichaam. Sterker nog, hoe makkelijker je de voeding af kan breken (planten kan je makkelijker afbreken dan vlees), hoe makkelijker ze dus beschikbaar zijn voor de processen waarvoor het lichaam ze nodig heeft.

Omdat planten gemaakt zijn van stevige cellen met enzymen en hormonen zijn ze van nature rijk aan eiwitten. Ze zijn zelfs zo rijk dat ze in de eiwitbehoefte van ’s werelds grootste dieren kunnen voorzien: olifanten, nijlpaarden, giraffen en koeien. Je hebt het goed als je hieruit afleidt dat de eiwitbehoefte van de relatief kleine mens makkelijk gehaald kan worden uit planten.

De World Health Organization (WHO) adviseert mannen en vrouwen dat 5% van hun calorieën eiwitten zijn. Dat betekent dat een man die 3000 calorieën verbrandt 38 gram eiwitten nodig heeft en een vrouw die 2300 calorieën verbrandt 29 gram eiwitten nodig heeft. Het is onmogelijk om minder eiwitten binnen te krijgen als de dagelijkse hoeveelheid calorieën wordt gehaald uit onbewerkt plantaardige voeding. Rijst bijvoorbeeld, bevat al 71 gram eiwitten en aardappelen 64 gram eiwitten. ^[8]

De periode waarin wij de snelste groei doormaken—de tijd waarin we de meeste eiwitten nodig hebben—is tijdens de eerste twee jaar van ons leven. In deze periode verdubbelen we namelijk in grootte. Tijdens deze ontwikkelingsperiode is ons ideale voedsel moedermelk,. Moedermelk bevat 5% eiwitten. Vergelijk deze behoefte maar met voedsel dat we eten als volwassenen. Rijst is 8%, mais is 11%, havermout is 15% en bonen zijn 27%. Dit betekent dat een eiwittekort onmogelijk is als men de benodigde calorieën per dag haalt door het eten van onbewerkte groenten en granen.

De honderden miljoenen gezonde actieve werklui in Azië, Afrika en Centraal en Zuid Amerika, die in vergelijking met Europeanen en Amerikanen leven op een dieet met minder dan de helft van de eiwitinname, zijn ook een bewijs dat de populaire gedachte van onze eiwitbehoefte compleet verkeerd is.

Hieronder een lijst met eiwitrijk voedsel:

De meeste mensen denken: Des te meer eiwitten des te beter. Deze foutieve denkwijze gaat terug naar de 19^e eeuw. Het is verspreid zonder enig wetenschappelijk bewijs. Er werd aangenomen dat mensen die het zich konden veroorloven instinctief een dieet zouden kiezen met de juiste hoeveelheid eiwitten. Na observatie van de diëten van arbeiders en soldaten in west Europa en de VS, werd de aanbeveling verhoogd van 100 tot 189 gram eiwitten per dag. Het idee dat mensen die kunnen kiezen wat ze eten, van nature een gezond dieet selecteren, wordt onderuitgehaald door de populariteit van hamburgertenten, patat, donuts en pizzeria’s.

Verdere verwarring over onze eiwitbehoefte komt uit een studie van de eiwitbehoefte van dieren. Mendel en Osborne bijvoorbeeld, reporteerden in 1913 dat ratten beter groeiden op? dierlijke eiwitten dan plantaardige eiwitten. Een direct gevolg hiervan was dat vlees, eieren en zuivel als superieure of “klasse A” ” eiwitbronnen werden gezien en plantaardige eiwitten gezien werden als inferieur of “Klasse B” eiwitten. Blijkbaar had niemand bedacht dat ratten geen mensen zijn. Eén duidelijk verschil tussen hun voedingsbehoefte is dat rattenmelk 11 keer meer eiwitten bevat dan moedermelk. Een rat groeit van baby naar volwassen rat in slechts 5 maanden; terwijl de mens daar 17 jaar voor nodig heeft. Het menselijk lichaam is duidelijk anders gebouwd en kan deze hoeveelheid eiwitten niet verwerken op dezelfde manier als een rat kan.

Zelfs het voedingscentrum heeft het nog over de kwaliteit van eiwitten. Hiermee bedoelen ze een eiwit dat op een eiwit lijkt als die van ons en alle essentiële aminozuren bevat. Het is dus niet kwalitatief beter.

De recente populariteit van eiwitrijke diëten heeft de waan dat “meer eiwitten beter voor je zijn” populairder gemaakt. Het is waar dat diëten hoog in eiwitten, zoals het Atkins (een populair keto dieet) dieet, je zo ziek zullen maken dat je je eetlust verliest, maar dit betekent niet dat het een gezond dieet is. In de werkelijkheid is het tegenovergestelde waar.

In 1903 maakte Professor Russell Henry, het hoofd van de biochemie afdeling van Yale, bekend dat grote vooruitgang in de gezondheid gemaakt kon worden als de eiwit aanbevelingen van die tijd met twee derde gereduceerd zouden worden (van 150 naar 50 gram per dag). Zijn onderzoek bevatte gedetailleerde verslaggevingen en lab studies van zijn patiënten.^[9]

In de Jaren 40 voerde William Rose experimenten uit op mensen die een minimum eiwitinname hadden van 20 gram per dag. Uit verder onderzoek op mannen bleek dat als plantaardige voeding wordt ingenomen in een hoeveelheid die voldoet aan de dagelijkse calorie behoefte, dan wordt de inname van alle 9 essentiële eiwitten makkelijk behaald.^[9] (Een meer gedetailleerde toelichting van de geschiedenis van eiwit aanbevelingen kan gevonden worden in mijn nieuwsbrief van december 2003: A Brief History of Protein: Passion, Social Bigotry, and Enlightenment.)

Het resultaat van de studies van Dr. Rose zijn samen te vatten in de onderstaande tabel, onder “minimum eisen”. In de tabel wordt het duidelijk dat plantaardige voeding meer dan genoeg van de essentiële aminozuren voor mensen heeft.

Het blijkt dat ons lichaam een reserve voorraad vrije aminozuren bewaart om ons dieet voor ons aan te vullen, bovenop het enorme eiwit recycle programma dat ons lichaam heeft. Er worden 90 gram eiwitten per dag in onze darmen afgegeven die vervolgens afgebroken en weer in elkaar gezet worden. Op deze manier kan ons lichaam aminozuren mixen tot de gewenste verhouding, wat het praktisch onmogelijk maakt om een WFPB dieet te ontwerpen met voldoende calorieën maar te weinig eiwitten. Dus volgers van een WFPB dieet hoeven zich helemaal niet zorgen te maken over een onbalans van aminozuren van de plantaardige eiwitten waar ons dieet normaal uit bestaat.

Veel onderzoekers hebben onderzocht of plantaardige voeding kan voldoen aan de eiwitbehoefte. Hun resultaten tonen aan dat kinderen en volwassen floreren op diëten gebaseerd op zetmeel houdende groenten, en gezond en sterk worden op deze diëten.^[10] Bovendien zijn er geen voordelen gevonden van het mixen van plantaardige voeding of het supplementen met aminozuur mengsels om het gecombineerde aminozuur mengsel meer op vlees, melk of eieren te laten lijken. Eigenlijk kan juist het supplementen met aminozuren, om te voldoen aan de referentie standaard, leiden tot een disbalans in aminozuren. Zo kwam onder andere naar voren uit onderzoek dat, jonge kinderen die een dieet kregen gebaseerd op mais en tarwe en de aminozuren, tryptofaan en methionine als supllement in namen (om te voldoen aan de standaarden van de Food and Agriculture Organization van de VN (FAO)) negatieve uitkomsten ontwikkelden in hun stikstof balans (het eiwitgebruik van het lichaam). ^[10]

Mensen die zich zorgen maken of ze genoeg eiwitten binnen krijgen, vragen me soms of ze nog steeds het McDougall dieet (=vetarm onbewerkt plantaardig) kunnen volgen als ze geen bonen lusten. Van de tabel hiervan is af te leiden dat iedere knolgroente of groente meer dan genoeg eiwitten en essentiële aminozuren bevat. Bonen eten of bepaalde voeding combineren om de juiste hoeveelheid eiwit binnen te krijgen is dus niet nodig.

Veel volkeren, zoals op het Poolse en Russische platteland eind van de 19^e eeuw, hebben in goede gezondheid geleefd terwijl ze extreem hard werk verzetten met de aardappel als hun primaire voedingsbron. Een experiment uitgevoerd in 1925 op twee gezonde volwassenen, een man van 25 jaar oud en een vrouw van 28 jaar oud, liet ze leven op alleen aardappelen voor zes maanden. (Een paar kleine dingen met een kleine voedingswaarde werden toegevoegd zoals pure vetten, een paar stuks fruit, koffie en thee.)^[11] In het rapport stond: ”ze werden niet moe van het eenzijdige dieet en ze hadden geen behoefte aan verandering.” Ondanks dat ze allebei erg fysiek actief waren (vooral de man) werden ze beschreven als, “… in goede gezondheid op een dieet waarvan de eiwitten alleen uit aardappelen kwamen.”

De aardappel is zo’n geweldige voedingsbron dat hij jonge kinderen ten tijden van voedseltekorten kan voorzien van alle essentiële eiwitten en aminozuren. Elf Peruviaanse kinderen, van 8 tot 35 maanden oud, herstellende van ondervoeding, kregen een dieet waarin alle eiwitten en 75% van de calorieën van aardappelen kwamen. (Sojaolie en puur suiker, welke allebei geen eiwitten, vitaminen of mineralen bevatten waren de overgebleven calorieën.)^[12] Onderzoekers ontdekten dat een eenzijdig aardappel dieet kan voorzien in alle eiwitten en essentiële aminozuren om te voldoen aan de behoefte van kleine en opgroeiende kinderen.

In tegenstelling tot vet kunnen eiwitten niet opgeslagen worden. Wanneer eiwitten in te grote hoeveelheden worden geconsumeerd, worden ze vooral afgebroken in de lever, en deels in de nieren en de spieren. Een te hoge eiwit consumptie laat de lever overuren draaien en kan een ophoping van giftige eiwit restproducten veroorzaken.

Eiwitten worden gemaakt van aminozuren en zijn daardoor uiteraard zuur. Dierlijke eiwitten zijn overvloedig in sulfer-bevattende aminozuren die afgebroken worden tot een zeer sterk sulferzuur. Dit soort aminozuren zijn rijkelijk aanwezig in kaas, rood vlees, kip, vis en eieren. Hun zuren moeten geneutraliseerd worden door de buffers die zich in onze botten bevinden. De botten lossen op om deze materialen vrij te geven; Uiteindelijk resulteert dit in een staat van zwakke botten, beter bekend als osteoporose. Materiaal dat los komt van de botten eindigt vaak in de nieren, waar het nierstenen veroorzaakt. Groente en fruit zijn grotendeels basisch, waardoor ze de botten gezond houden en nierstenen voorkomen. ^[13] ( Een gedetailleerdere discussie over de gevolgen van teveel eiwitten is te vinden in het nieuwsbrief artikel van januari 2004: Protein Overload en nog veel uitgebreider in het boek van Proteinaholic van dr. Garth Davis.)

Ziekten door overeten zijn ook direct gelinkt aan de gezondheid van onze planeet. Adviezen om dierlijke eiwitten te consumeren hebben geresulteerd in een enorme milieuramp. De veestapel produceert 18% van de broeikasgassen; deze dierlijke producten bezette 26% van het ijsvrije oppervlakte van de aarde en 33% van de totale landbouwgrond is in gebruik om hun aan voeding te voorzien. Een tragedie is dat ze de oorzaak zijn van 70% van de ontbossing van het Amazone regenwouden, die bekend zijn als de “longen van de aarde”. ^[14] (Een gedetailleerdere discussie over de schade veroorzaakt door de veestapel is te vinden in de het nieuwsbrief artikel van december 2006: An Inconvenient Truth: We Are Eating Our Planet To Death.)

Hoeveel voorbeelden van zo genoemde “eiwittekort gevallen,” kwashiorkor, zijn er? Ik heb nog nooit een geval gezien, ondanks dat ik al duizenden mensen op een plantaardig dieet heb ontmoet. En de hongerlijdende kinderen in Afrika? De foto’s die men vaak ziet van kinderen met opgezwollen buiken in door hongersnood getroffen gebieden in gebieden van Azië en Afrika is vaak een foto van verhongering en valt beter te beschrijven als “calorie tekort.”^[10] Wanneer deze kinderen onder medische supervisie komen, worden ze weer gezond gemaakt met een lokaal dieet van mais, tarwe of rijst en/of bonen. Kinderen die herstellen van hongersnood groeien tot wel acht maal sneller dan normaal en hebben een hogere eiwitbehoefte om hun groei in te halen. Plantaardige voeding voorziet makkelijk in deze behoefte. Zelfs knolgroenten met hele lage eiwit concentraties, zoals cassave, kunnen hen van genoeg voedingsstoffen voorzien, inclusief eiwitten, om ze gezond te houden. ^[15]

In 1981 gingen 10 Ierse gevangen van de IRA in hongerstaking. Negen van de tien van hen zijn daardoor 57 tot 73 dagen hierna gestorven (gemiddeld 61,6 dagen) nadat ze 40% van hun lichaamsvet hadden verloren (de andere overleed aan de gevolgen van een schotwond).^[16][17] Deze ervaring gaf doctoren een kans om van dichtbij de metabolische veranderingen van hongersnood mee te maken. Eiwitvoorraden waren algemeen gezien beschermd tijdens hongersnood. De meeste energie om te blijven leven werd geput uit de vetvoorraden. Het werd geschat dat de hongerstakers tot wel 94% van hun lichaamsvet hadden verloren, terwijl ze slechts 19% van hun eiwitvoorraad hadden verbruikt op het moment van sterven. ^[16] Ze stierven toen hun vet op was.

Omdat moeder natuur haar planten compleet heeft ontworpen met voldoende eiwitten, vetten en koolhydraten, is de vraag “waar haal je een specifieke voedingsstof vandaan?”  bijna altijd irrelevant zolang er genoeg eten is. Dus waarom zijn wetenschappers, diëtisten, artsen, dieet boek schrijvers en het publiek gefixeerd geworden op een non existent probleem? Eiwit is synoniem met het eten van vlees, vis, zuivel en eieren, het eten dat traditioneel gegeten wordt door de meer welgestelde delen van de maatschappij. Dus eiwitten consumeren betekent een hogere sociale status. Voedsel hoog in eiwitten is ook voedsel met een hoge winstmarge. Daardoor wordt het doorgeven van de eiwitmythe gestimuleerd door ego’s en geld. De gebruikelijke gevolgen van pijn en leed volgen deze twee menselijke tekortkomingen op lichte voet.

Referenties:
1) St Jeor S, Howard B, Prewitt E. Dietary protein and weight reduction: a statement for healthcare professionals from the Nutrition Committee of the Council on Nutrition, Physical Activity, and Metabolism of the American Heart Association. Circulation. 2001; 104: 1869–1874.

2) Tufts University:  http://www.thedoctorwillseeyounow.com/articles/nutrition/protein_2/
http://www.quackwatch.org/03HealthPromotion/vegetarian.html

3) Harvard School of Public Health: http://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/protein.html

4) Northwestern University:  http://www.feinberg.northwestern.edu/nutrition/factsheets/protein.html

5) McDougall J. Plant foods have a complete amino acid composition.  Circulation. 2002 Jun 25;105(25):e197; author reply e197.

6) McDougall J.  Misinformation on plant proteins. Circulation. 2002 Nov 12;106(20):e148; author reply e148.

7) Personal Communication with John McDougall, MD on July 10, 2003.

8) J Pennington.  Bowes & Church’s Food Values of Portions Commonly Used.  17^th Ed. Lippincott. Philadelphia- New York. 1998.

9)  The December 2003 McDougall Newsletter: A Brief History of Protein: Passion, Social Bigotry, and Enlightenment.

10) McDougall J.  The McDougall Plan. New Win Publ. 1983; pages 95-109.

11) Kon S.  XXXV. The value of whole potato in human nutrition.  Biochemical J.  1928; 22:258-260

12) Lopez de Romana G.  Fasting and postprandial plasma free amino acids of infants and children consuming exclusively potato protein. J Nutr. 1981 Oct;111(10):1766-71.

13) The January 2004 McDougall Newsletter: Protein Overload.

14)  The December 2006 McDougall Newsletter: An Inconvenient Truth: We Are Eating Our Planet To Death.

15) Millward DJ.  The nutritional value of plant-based diets in relation to human amino acid and protein requirements.  Proc Nutr Soc. 1999 May;58(2):249-60.

16)  Leiter LA, Marliss EB. Survival during fasting may depend on fat as well as protein stores. JAMA 1982;248:2306

17) ZSurvival. Ann Intern Med. 1997 Sep 1;127(5):405-9.